مشاوره نوجوان

دوران نوجوانی از مهمترین و حساس ترین دوران زندگی هر فرد است آنچنان که بسیاری از روانشناسان رشد، از این مرحله به عنوان دوره طوفان و فشار یاد می­کنند. در این دوران ممکن است مشکلات زیادی برای نوجوان اتفاق افتد که والدین در صورت لزوم می توانند در راستای حل مشکلات آنها با روانشناس نوجوان  مشکلات را در میان گذاشته و از مشاوره نوجوان استفاده کنند . مشاور نوجوان می تواند با بررسی رفتار نوجوانان سلامت ویا وجود اختلالات را تشخیص و با ارائه راهکار های مناسب به خانواده ها کمک کند .

زمان نیاز به مشاور نوجوان ( روانشناس نوجوان )

تغییر در بعد جسمی، روانی، و اجتماعی با وضوح و سرعت قابل توجهی آغاز می­شود و نگرانی خانواده و حتی خود نوجوانان را برمی­انگیزاند. بسیاری از این تغییرات مسیر بهنجار رشد است و تنها آگاهی و مدیریت مناسب می­تواند مانع از بروز اختلالات شده و به رشد مناسب نوجوان نیز کمک کند. این تغییرات اغلب شایع بوده و کمتر نیازمند مداخله است. در مقابل مشکلاتی هستند که در حد یک ناسازگاری جلوه کرده و عملکرد طبیعی زندگی نوجوان را تحت تاثیر قرار می­دهند.

این دسته به عنوان اختلالات شایع در نوجوانی مطرح می­شوند که شامل موارد زیر است:

۱)       اختلال افسردگی

تابلوی این اختلال خلق افسرده در اکثر روزها و در اغلب ساعات شبانه روز است. این افراد کم انرژی، بی علاقه، و بی انگیزه می­شوند. در تمرکز مشکل دارند. الگوی خواب آنها دچار مشکل است (پرخوابی یا کم خوابی) و اغلب تغییر قابل ملاحظه ای در اشتها نشان می­دهند (پرخوری یا بی اشتهایی). از علائم حاد این اختلال می­توان به افکار مرتبط با مرگ یا اقدام به خودکشی اشاره کرد که نیازمند رسیدگی فوری و جدی است. برخی از علائم ذکر شده می تواند مرتبط با قاعدگی رخ دهد که ملال پیش از قاعدگی نام دارد و به دلیل شروع قاعدگی در نوجوانی و ناآشنایی وی به ارتباط خلق با قاعدگی می­تواند موضوع مورد تاملی باشد.

۲)      اختلال دو قطبی

علامت اصلی این اختلال نوسان شدید در خلق است. این افراد در دوره خلق پایین علائمی شبیه به علائم افسردگی نشان می­دهند و در دوره خلق بالا علائمی چون پرحرفی، کاهش نیاز به خواب، حواس پرتی، انرژی زیاد و غیر قابل کنترل بروز می دهند. آنها به به وفور دست به انجام رفتارهایی می­زنند که عواقب دردناکی دارد (ولخرجی بی حد و حصر، بی مبالاتی جنسی، سرمایه گذاری­های تجاری احمقانه).

در نوجوانان رفتارهایی چون فرار مکرر از خانه یا مدرسه، تنوع طلبی ارتباط با جنس مخالف، خودآرایی افراطی، و مصرف مواد می تواند تلنگری برای بررسی این مشکل باشد. پس در صورت مشاهده این موارد به روانشناس نوجوان و یا روانپزشکمراجعه کنید .

۳)      اختلال وسواس

افکار، تمایلات، یا تصورات تکرار شونده و پایداری که به شکل مزاحم و ناخواسته تجربه می­شوند و اغلب منجر به اضطراب در شخص می­گردد وسواس نام دارد. برخی افراد برای مقابله با این اضطراب دست به اعمالی می­زنند که زمان زیادی را از آنها می­گیرد و اغلب از نگاه دیگران منطقی به نظر نمی­رسد (شستن دستها تا نقطه­ای خاص، ردیف کردن وسایل، چک کردن افراطی، متقارن کردن، اجتناب از اعداد فرد، شمارش سنگ فرش­ها و …). از جمله اختلالاتی که منشاء مشترک با وسواس دارند و به خصوص در نوجوانی قابل توجه هستند، درگیری فکری افراطی با شکل بدن (بینی، اندام­های تناسلی، مو) است.

این اختلال بدشکلی بدن نام دارد و البته نباید با حساسیت نوجوانان نسبت به ظاهرشان که کاملا طبیعی است، اشتباه گرفته شود. اختلال کندن پوست نیز در این دسته قرار می­گیرد که در نوجوانی به دلیل بروز آکنه­های پوستی و تمایل به کندن آن­ها می­تواند قابل توجه باشد. مشاوره نوجوان می تواند راهکار مناسبی برای درمان و یا کنترل این اختلال باشد .

۴)      اختلالات اضطرابی

این اختلال با اضطراب و نگرانی مفرط مشخص می­شود که با علائمی چون، بی قراری، اشکال در تمرکز، مشکلات خواب، کم شدن انرژی و زود خسته شدن بروز می­کند. اضطراب اجتماعی از جمله اختلالات اضطرابی است که در نوجوانی بروز بیشتری دارد. در این اختلال علائم اضطرابی  به همراه استرس و ترس مفرط در یک یا چند موقعیت اجتماعی و یا در انجام عملی در جمع بروز می­کند. اضطراب امتحان نوعی اضطراب اجتماعی محسوب می­شود. در صورت مشاهده این علائم با مشاور نوجوان یا روانشناس نوجوان در میان بگذارید .

۵)      اختلال مصرف مواد

یکی از معضلاتی که در حال حاضر بسیار زیاد شده است مصرف مواد از سوی نوجوانان می باشد . از ویژگی های نوجوانانی که معتاد به مصرف مواد هستند :

• تغییرات ناگهانی در روابط، دوستان، و عادات ، رفتارهای غیر محترمانه و آزار دهنده
• تغییر در روحیات یا ثبات عاطفی
• پنهان کاری ، خنده های بی دلیل و رفتار مشکوک ( استفاده بیش از حد از عطر )
• خستگی یا بی حالی غیر معمول ( قرمزی چشم )
• دوره هایی همراه با بی خوابی یا داشتن انرژی مضاعف، و پس از آن دوره های طولانی اسارت در خواب ، لرزش، رعشه، و سخن گفتن بی معنی یا نا مفهوم
• سوختگی یا سیاهی انگشتان یا لب ها

در صورت مشاهده این علائم در فرزندتان در اسرع وقت علائم را با مشاور نوجوان یا  روانشناس نوجوان در میان بگذارید .

مشاوره کودک

چه زمانی نیاز به مشاور کودک ( روانشناس کودک ) داریم  ؟

چه والدینی نیاز به مشاوره کودک دارند ؟

یکی از دغدقه های والدین تربیت فرزندشان می باشد که ممکن است دچار مشکلاتی شوند . شاید فکر کنند که بتوانند به تنهایی مشکلات فرزندشان را حل کنند ، با این حال استفاده از کمک مشاور یا روانشناس میتواند میزان موفقیت در تربیت فرزند را افزایش دهد . مهمترین بخش در تربیت فرزندان درک آنها و داشتن اطلاعات نسبت به رفتار و علایق آنها می باشد . راننشاسان کودک و نوجوان می توانند این اطلاعات را در اختیار شما قرار دهندو روش ها تربیتی متناسب را به شما آموزش دهند .

در برخی موارد نیز برای  کودک و نوجوان ممکن است مشکلاتی ایجاد شود که نیاز به مراقبتهایی تخصصی‌تر پیدا ‌کنند، در چنین شرایطی باید هر چه زودتر با مراجعه حضوری یا غیر حضوری به متخصصان و روانشناسان این مشکلات را با آنها درمیان گذاشته و از آنها کمک بگیریم .

مراجعه به روانشناس کودک

در صورت مشاهده موارد زیر در فرزندتان بهتر است قبل هز هرگونه برداشت یا اقدام به تغییر در رفتار با روانشناسان  (مشاوران کودک ، مشاوران نوجوان ، مشاوران خانواده ) موضوع را درمیان بگذارید . چرا که در اغلب موارد تشخیص اختلالات کار بسیار دشواری است و باید توسط افراد متخصص تایید شود . بهتر است بدانید که در بسیاری از موارد کودکان و نوجوانان سالم هستند و فقط حساسیت والدین است که برای آنها دغدقه ایجاد می کند .

۱) احساس اضطراب و نگرانی

نگران شدن و اضطراب داشتن کودکان و نوجوانان در برخی موارد حساس  یک امر عادی است و در راستای بقای آنها می باشد . مثلاً  در زمان اعلام نتایج امتحانات ، روبرو شدن با افراد غریبه ، تنهایی و تاریکی  .

اما اگر این اضطراب پر تکرار شد و قسمت عمده ای از زندگی کودک و نوجوان را تحت تاثیر قرار داد دیگر عادی نیست . مثلا وقتی والدین شان از منزل بیرون می‌‌روند نگران آنها می‌شوندکه نکند اتفاقی برایشان افتاده باشد . خلاصه همیشه نگران هستند کسی بمیرد یا بدبخت شوند یا از مدرسه بیرونشان کنند و… . این کودکان و نوجوانان بالاخره چیزی برای نگران شدن درباره‌اش پیدا می‌کنند.

بهتر است علایم جسمی نگرانی کودکتان را به دقت بشناسید  چرا که گاهی کودکان اضطراب و نگرانی خود را به زبان نمی‌آورند و در شرایط مختلف دچار عرق کردن ، سرخی چهره ، سرگیجه وحتی حالت غش می‌شوند. پس باید این موارد را با مشاور کودک در میان بگذارید

۲) داشتن حالت افسردگی طولانی

در این موارد کودک یا نوجوان همواره ناراحت است ، نمی خندد ، هیچ اتفاق خوشایندی باعث خوشحالی او نمی شود، همواره در غصه هایش به سر می برد و والدین هر چه تلاش می کنند نمی توانند او حواس او را پرت کنند . در برابر اتفاقات کوچک و بزرگ گریه می کند و نمی تواند جلو گریه خودش را بگیرد .

کودکان و نوجوانان معمولاً درباره افسردگی و ناراحتی خودشان حرف نمی‌زنند ولی با رفتارشان نشان می‌دهند که افسرده هستند . حتی ممکن است برای نشان دادن غصه و ناراحتی شان قوانین را نیز رعایت نکنند  کارهای خلاف انجام دهند ، بنابراین با دیدن نشانه هایی از این دست حتما به یک روانشناس کودک یا روانپزشک مراجعه کنید .

۳) همواره عصبانی بودن

اگر فرزندتان همیشه عصبانی به نظر می‌رسد یعنی : اغلب با دیگران دعوا می‌کند حتی با افراد بزرگتر از خودش ممکن است اختلال پرخاشگری داشته باشد  . این کودکان با داد و فریاد ، از بین بردن وسایل خودشان و دیگران ، آسیب زدن به خود و دیگران و … به خواسته هایشان می رسند . حتی اغلب این افراد به حیوانات نیز آسیب می زنند و از این کار لذت می برند . اگر فرزند شما نیز اینگونه رفتار می کند پس باید این موضوع را با مشاور کودک یا روانشناس کودک در میان بگذارید .

۴) تنها بودن و گوشه گیری

کودکان اغلب دوست دارند با دیگر همسن و سالان خود بازی کنند و حتی در سنین نوجوانی هم بیشتر در بین گروه همسالان خود زندگی می‌کنند و اینگونه  استقلال خود از خانواده را نشان می دهند . پس گوشه گیری و تنها ماندن آنها کاملا مشهود می باشد . در برخی موارد کودکان و نوجوانان حتی از برقرار کردن ارتباط چشمی با دیگران ابا دارند ، دوست ندارند بقل و نوازش شوند ، بیشتر دوست دارند با اشیا بیجان ، گوشی ، تبلت و … بازی کنند تا با دوستان و اعضای خانواده . در صورت مشاهده این موارد بهتر است که زودتر به یک متخصص مشاور کودک مراجعه کنید.

۵) اختلال اضطراب جدایی

بودن در کنار خانواده از ویژگی های دوران کودکی است اما اگر این مسئله در حدی باشد که حتی اجازه انجام کار های روز مره را نیز به والدین ندهد ممکن است اختلال اضطراب جدایی داشته باشد .در این موارد کودک دوست ندارد از چیز های که به آنها وابستگی عاطفی دارد جدا شود . مثلا در صورت رفتن به مهد دائما گریه می کند و پدر یا مادرش را می خواهد ، نوجوان دائما به والدینش زنگ می زند و از رفتن به اردو های چند روزه کاملا خودداری می کند . در بزرگسالان نیز ممکن است این اختلال مشاهده شود ولی بسیار نادر است . همه این‌ها به نوعی دچار اضطراب جدایی هستند و باید  با مشاوره کودک به حل مشکل آنها کمک شود.

۶) داشتن احساس گناه ( مسئولیت)

بیشتر این کودکان والدینشان طلاق گرفته اند و یا از هم جدا شده اند و خود را مقصر می دانند . از آنجایی که این کودکان درباره خانواده و مراقبت از خواهر و برادرهایشان احساس مسئولیت شدیدی دارند ، ممکن است دچار اضطراب و استرس زیاد شوند .

در سایر موارد ممکن است فرزندتان هنگام امتحانات دچار دل درد و تهوع  ‌شود و طپش قلب او را آزار دهد، این نشانه ها ممکن است بر اثر این اختلال باشد که در این صورت باید حتماً به روانشناس کودک ، مشاور کودک یا روانپزشک مراجعه کنید.

۷) اختلال تمرکز و توجه ( شاخه ای از اختلال بیش فعالی یا ADHD )

این اختلال که در کودکان شایع است به صورت عدم توانایی در  تمرکز و توجه تشخیص داده  می شود .در این موارد کودک نمیتواند بر روی موضوع خاصی تمرکز کند ، حواسش به راحتی پرت  می شود . به طور کلی ممکن است کودک :

• نتواند کاری که به او سپرده اید را انجام دهد ( آن را فراموش کند یا نتواند روی آن تمرکز کند . مثلا نتواند یک پازل متناسب با سنش را در مدت متعارف حل کند )
• در راه بازگشت به خانه یا در زمان بیرون رفتن به راحتی حواسش پرت میشود و هدفش را فراموش می کند
• نمی تواند تکالیفش را تمام کند و در زمان مشق نوشتن خیلی بازیگوشی میکند
• در مدرسه نمی تواند روی در س تمرکز کند و نمراتش به نسبت هوشش خیلی پایین تر می شود

در میان گذاشتن هر کدام از علائم بالا با روانشناس کودک یا مشاور کودک توصیه می شود .

۸) اختلال عدم تمرکز و توجه – بیش فعالی

اختلال کم‌توجّهی – بیش‌فعالی (به انگلیسی: Attention-deficit hyperactivity disorder)به صورت مخفف: ADHD یک اختلال رفتاری رشدی است که در آن کودک توانایی دقت و تمرکز بر روی موضوع خاصی را نداشته و و دارای فعالیت بدنی غیر معمول می باشد .

۹) زندگی در رویای گذشته

اگر فرزند شما دلبستگی زیادی به گذشته و اتفاقات رخ داده در آن زمان دارد و به صورت افراطی در خاطرات آن زمان غرق شده باشد لازم است با مشاور کودک درباره فرزندتان مشورت کنید.

۱۰) تغییر در عادات روزانه

تغییر ناگهانی در رفتار روزمره میتواند گواهی از یکسری اتفاقات ناخوشاید ( سو استفاده جنسی ، ترس شدید ، افسردگی ، سردر گمی اجتماعی و … ) باشد . در این صورت کودک یا نوجوان به صورت ناخواسته یا خواسته در رفتارش تغییرات ایجاد می کند مثلا :

۱-      صبح زود از خواب می پرد

۲-      شبها کابوس می بیند

۳-      بعد از بیدار شدن کاملا لخت است و نمتواندد از تخت خواب بلند شود

۴-      نسبت به گذشته زیاد تر یا کمتر می خورد

۵-      دچار افت تحصیلی شده است

۶-      بیشتر با دوستان ناباب نشست و برخواست دارد

در صورت مشاهده این موارد در فرزندتان حتما با مشاور روانشناس کودک در میان بگذارید .

گروه مشاوره مفیدو     www.mofido.com